Wijn in Baden Württemberg

De meeste mensen zullen bij Stuttgart en Baden Wurtemberg niet meteen aan een wijnregio denken, maar toch heeft de regio rondom Stuttgart een redelijk ontwikkelde wijncultuur.

Baden is het meest zuidelijk gelegen wijnbouwgebied, met 15.900 hectare grenzend aan het Zwarte Woud, van Tauber tot de Bodensee. De bijnaam is hier “zonnebank van de natie”. Bekende steden zijn Stuttgart, Freiburg en Baden-Baden. De ligging komt overeen met de Elzas in Frankrijk. De lengte is 400 km. Er worden witte, rode en roséwijnen gemaakt. Sommige wijnboeren maken rode wijnen uit de Spätburgunder met houten vatlagering. Voor witte wijnen worden tevens chardonnay en auxerrois gebruikt. Ook de wijnbouw bij de Bodensee wordt tot Baden gerekend. De bodem bestaat uit tertiair kalk, mergel, vulkanisch gesteente en wat koper. Er zijn 9 Bereiche, 15 Großlagen en 315 Einzellagen

Württemberg is een wijnbouwgebied van 11.300 hectare rond de rivier Neckar. Het is een van de grootste producenten van rode wijnen. Toegestane druiven voor wit zijn: Trollinger, Riesling, Schwarzriesling, Kerner, Müller-Thurgau en Silvaner; voor rood: Spätburgunder, Samtrot en Frühburgunder (Clevner). Het gebied bevat 6 Bereiche, 20 Grosslagen en 207 Einzellagen. De regio Württemberg heeft ook zijn eigen Weinstrasse.

De Württemberger Weinstrasse begint in Weikersheim bij Bad Mergentheim (www.liebliches-taubertal.de) en voert over ruim 500 kilometer hoofdzakelijk langs de Neckar en de zijdalen daarvan. Na Hohenlohe loopt de route naar het Weinsberger Tal en via de Heuchelberg tot in de Zabergäu (www.kocherjagst.de). Na het Enztal gaat hij door de dalen van Bottwar (www.das-bottwartal.de), Rems (www.remstal-route.de) en Murr. Vervolgens voert de Weinstrasse via Stuttgart naar het dal van de Boven-Neckar om ten oosten van Tübingen te eindigen in Metzingen.

Terwijl de wijnconsumptie in heel Duitsland gemiddeld rond de 20 liter per persoon ligt, drinken de Württembergers onder het ’Zum Durscht darf´s gar net erscht komme’  jaarlijks ruim 30 liter. De rode Trollinger geldt zelfs als het ‘nationale slokje’.

Wie inmiddels trek gekregen heeft in Heilbronner wijnen, vindt een grote selectie bij de Württemberger Winzer (www.wwg.de) of in de Heilbronner Wein Villa. In dit herenhuis uit het einde van de 19e eeuw bieden wijnboeren en kelders ruim 100 wijnen met bijpassende hapjes aan. De Villa is van dinsdag tot zaterdag geopend tussen 11.30 en 22 uur (www.wein-villa.de).  Bij het station van Obertürkheimer begint de wandelroute door de wijngaarden van Stuttgart (www.stuttgarter-weinwanderweg.de).

Heilbronn viert ieder jaar in september met het Heilbronner Weindorf, een van de meest bezochte wijnfeesten van Duitsland. Ongeveer 30 Wengerter (wijnboeren) en coöperaties schenken dan honderden verschillende wijnen en sekt wijnen. Bij het Traubenblütenfest in juni vindt hier ook de Buttenlaufmeisterschaft plaats. De deelnemers moeten dan met een (gevulde!) emmer op de rug een hindernisparcours afleggen. (zie www.heilbronn-marketing.de). Verder staan op www.tour-de-wein.de talrijke fiets- en wandeltochten rondom de Württemberger Weinstrasse nader beschreven. De toeristische diensten van Hohenlohe en Heilbronn bieden arrangementen voor fietstochten en evenementen aan zoals ‘Weinlese hautnah’ of ‘Pralinen-, Wein- und Essigprobe‘.

Op www.weinreisen-wuerttemberg.de kunnen behalve fietstochten ook wijnstudiereizen en wandelingen in het spoor van dichters en denkers geboekt worden. Wanneer de grote hoeveelheid aanbiedingen wat verwarrend overkomt, dan biedt de site www.reise-baden-wuerttemberg.de een zeer goed overzicht.

Een mooie afsluiting van deze reeks en ik zou tot slot willen zeggen dat het zeker een bezoekje waard is.

Wijn in Duitsland – deel 5

Duitse kwaliteitswijngoederen zijn hun imago (alleen maar goedkope zoete wijnen te exporteren) sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw beginnen uit te wissen. Steeds meer individuele wijnmakers zijn hun wijnen op een hoger plan gaan brengen. Mede door zich te verenigen in gilden van kwaliteitswijnmakers kan men zich beter presenteren. Ook over de grenzen.

Belangrijke kwaliteitswijnverenigingen zijn:

·         Het Verband Deutscher Prädikats- und Qualitätsweinguter. Afgekort VDP. Deze landelijke vereniging is in 1910 opgericht uit diverse lokale Duitse wijnboer- en handelsverenigingen. Het VDP logo is terug te vinden op de capsule op de fles.

·         De Bernkasteler Ring is voornamelijk in het middel-Moezel gebied actief. Deze vereniging is al in 1899 opgericht. Het Bernkasteler Ring logo is terug te vinden op de capsule op de fles.

In Duitsland worden met name de volgende druivenrassen aangeplant. Het percentage geeft ongeveer het beplante oppervlak weer (2008).

Witte druiven

·         Riesling (21,9%) - Edele aromatische druif. Ook wel de Koningin onder de druiven genoemd.

·         Müller-Thurgau ook wel Rivaner genoemd - (13,4%): Geeft fruitige en frisse wijnen die jong gedronken moeten worden.

·         Sylvaner (5,1%) - Eenvoudige drink- en terraswijn.

·         Grauburgunder, Grauer Burgunder of pinot gris (4,4%) - Vroeger vaak Ruländer genoemd.

·         Weissburgunder of Weisser Burgunder is dezelfde druif als pinot blanc (3,6%).

·         Kerner (3,6%) - Een stevige, weerbestendige druif met muskaataroma.

·         Bacchus (2%)

·         Scheurebe (1,6%) - Heeft de smaak van zwarte bessen en aciditeit.

·         Chardonnay (1,1%).

·         Gewürztraminer (0,8%)

·         Morio-Muscat (0,5%).

En verder nog kleine oppervlakten met Bacchus, Weisser Gutedel Chasselas, Huxelrebe, Ortega, Faberrebe, Elbling, Sauvignon blanc, Auxerrois, Gele Muscatel, Reichensteiner, Siegerrebe en Ehrenfelser.

Blauwe druiven

·         Spätburgunder is dezelfde druif als Pinot noir (11,5%) .

·         Dornfelder (7,9%) - Geeft donkere, vrucht-betoonde wijnen.

·         Blaue Portugieser (4,3%)

·         Trollinger (2,4%) - Zeer laat rijp. Hartige wijnen.

En verder nog kleine oppervlakten met Schwarzriesling, Regent, Lemberger, St.Laurent, Acolon, Merlot, Domina, Dunkelfelder, Cabernet Mitos, Cabernet Sauvignon, Frühburgunder, Cabernet Dorsa en Heroldrebe.

Wijn in Duitsland – deel 4

Voor veel wijnleken is het lezen van een vol geschreven Duits wijnetiket niet gemakkelijk. Er staat zeer veel door de Duitse wetgever verplicht gestelde informatie op. Om duidelijkheid te verschaffen is men de laatste decennia aan vereenvoudiging gaan werken. De voor de consument meest belangrijke informatie is voornamelijk welke smaak men kan verwachten. Warenhuizen gebruiken steeds vaker kleurencodes om de zoetheid en karakter van een wijn aan te duiden.

De wetgever heeft twee nieuwe begrippen smaak/kwaliteitsprofiel op de markt gebracht.

·         “Classic” is een nieuwe aanduiding voor een redelijk goede min of meer drogere kwaliteitswijn, waarin het restzoet en zuurgraad een zekere balans hebben. Het smaaktype is daarmee bekend en wijngaardnamen hoeven niet meer op het etiket vermeld te worden. Regio afhankelijk wordt er wel een bepaald druivensoort, die typisch voor een bepaalde streek is, voorgeschreven en op het etiket vermeld.

·         “Selection” is ook een droge wijn maar vertegenwoordigd een hogere klasse. De eisen zijn strenger. Zoals opbrengst per ha, rijpheid van de druiven, alcoholgehalte e.d. De wijngaard wordt hier wel op het etiket vermeld.

Een klassiek Duits wijnetiket kan als volgt worden verklaard

·         2002: oogstjaar

·         Riesling: druivenras

·         Spätlese: kwaliteitsniveau

·         Oppenheimer: naam van het Bereich

·         Herrenberg: naam van de Grosslage

·         Rheinhessen: wijnstreek in Duitsland (Anbaugebiet)

·         Weingut: adres van de producent

·         Amtliche Prüfungsnummer (AP-nummer)

·         Alcoholgehalte en inhoud

Met het AP-nummer kan de exacte herkomst van een wijn achterhaald worden aan de hand van gedetailleerde stafkaarten. Alle QbA en QbA mit Prädikat-wijnen hebben dit Amtliche Prüfungsnummer. Van elke partij wijn worden 2 flessen bewaard in een controlelaboratorium. Als er zich later problemen voordoen met de inhoud van de partij, kan een proef uitsluitsel geven.

Het nummer geeft de volgende informatie: Bijvoorbeeld: 4 387 4340 13 03

·         4 = volgnummer van het onderzoeksstation, waar de wijn is gecontroleerd

·         387 = plaats waar het wijngoed is gevestigd

·         4340 = volgnummer dat aan het wijngoed is toegekend

·         13 = de partij wijn die ter controle werd voorgelegd

·         03 = jaar waarin de wijn is gecontroleerd

De kwaliteitscontrole die de partij wijn moet ondergaan bestaat uit drie fasen:

·         Test van de rijpheid van de druiven bij de oogst

·         Chemische analyse na de gistingsfase

·         Een smaakproef en blinde proeverij.

·         Vervallen en onofficiële termen

Op Duitse wijnetiketten kan men nog veel meer vermeldingen aantreffen. Sommige zijn met de nieuwe wijnwetgeving vervallen, andere zijn onofficieel.

·         Naturrein - Voor wijnen van een zekere klasse zonder enige toevoeging. Een soort voorloper van Q.b.A.-wijnen.

·         Feinste of Feine - Goede kwaliteit

·         Hochfeine - Hele goede kwaliteit

·         Steillage - Een steile ligging van een wijngaard waarmee men op een grote kwaliteitsklasse wil duiden.

·         Fuder-nummer - Is een classificatie van de wijnmaker zelf. Hiermee duidt hij met speciale zorg geoogste en opgevoede wijn.

·         Een X-aantal sterren ** - Is net zoiets als Fuder-nummer.

Tegenwoordig kent men ook de termen Grosses Gewächs en Erste Lage, die worden gebruikt voor de beste wijnen van de VDP. Deze komen voort uit bijzondere goede oogsten Hochgewächs en Erstes Gewächs.

Wijn in Duitsland – deel 3

Voor alle Duitse wijnen is er op basis van de wijnwetgeving een classificatiesysteem opgesteld wat er als volgt uitziet.

Klasse 1 (tafelwijnen)

- Deutscher Tafelwein

Mag alleen gemaakt worden van druiven uit de Duitse wijngebieden: Mosel-Rhein, Neckar, Oberrhein en/of Main. Het zijn zeer eenvoudige wijnen. Vaak worden hiervoor druiven gebruikt van wijngaarden die de maximale opbrengst voor Klasse 2 wijnen hebben overschreden.

Tafelwijnen zijn drogere wijnen met een minimum alcoholgehalte van 8,5%.

- Deutscher Landwein

Is een wat betere Tafelwein. Echter, het herkomstgebied moet op het etiket aangeven zijn. Deze wijnen zijn droog of halfdroog en hebben een half procent meer alcohol.

Klasse 2 (kwaliteitswijnen)

- Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete (QbA)

De druiven voor deze wijn moeten uit één van de 13 aangeduide wijnbouwgebieden komen. Afhankelijk uit welk van die gebieden de wijn komt wordt de druivensoort en het minimale mostgewicht van 51° tot 72° Oechsle voorgeschreven. Hoewel wettelijk begrenst is chaptaliseren toegestaan.

- Qualitätswein mit Prädikat (QbA mit prädikat)

De herkomstgebieden van deze prädikat-wijnen worden nauwkeuriger omschreven dan bovengenoemde QbA wijnen. Ook in deze klasse moeten de wijnen van bepaalde druivensoorten gemaakt zijn en een minimaal mostgewicht hebben. Er mag geen suiker worden toegevoegd. Chaptaliseren is verboden. Bij wet wordt de eerste oogstdatum jaarlijks bepaald. Aan wijnen uit deze categorie worden nog meer hoge eisen gesteld. Type, rijpheid, harmonie en elegantie van de wijnen spelen een belangrijke rol.

• Kabinett: De druiven voor deze klasse worden als eerste van de prädikat-wijnen geoogst. Het minimale mostgewicht is 73° Oechsle.
• Spätlese: Betekent "laat-geplukt". De druiven voor deze wijn hebben langer dan de Kabinett-druiven kunnen rijpen. Het minimale mostgewicht dient 85° Oechsle te zijn.
• Auslese: Betekent "uit-gezocht". Uit de druiventrossen wordt handmatig de onrijpe druiven verwijderd. De gemiddelde rijpheid van de trossen ligt hierom hoger dan bij Spätlese. Hierdoor kan er een hoger Oechsle gehalte van 95° aangehouden worden.
• Beerenauslese: Betekent "bessen-uitgezocht". De meest (over)rijpe druiven worden stuk voor stuk uit de druiventrossen geselecteerd. De schillen van deze druiven kunnen zelfs al een beetje een Edele rotting ondergaan. Het Oechslegehalte komt dan boven de 125°.
• Trockenbeerenauslese: Dit wijntype wordt onregelmatig eens in de vier à tien jaar geoogst. Het tijdstip van oogsten is vaak nog later dan bij Beerenauslese. Vrijwel alle druiven zijn dan door toedoen van de Edele rotting, de zogenaamde edelfäule, aangetast. De druiven zien eruit als verschimmelde rozijnen maar zijn gevuld met zeer geconcentreerd sap. "Trocken" slaat dus op de ingedroogde druiven. Het Oechsle gehalte van de most komt daarmee boven de 150°. Vanwege de zeldzaamheid, hoeveelheid arbeid en hoge risico's voor de wijnboer is het een zeer kostbare wijn.
• Eiswein: De druiven voor deze wijn worden op ongeveer de zelfde wijze geoogst en geperst als de druiven voor de Beerenaulese. Echter, bij een temperatuur onder de -7°Celsius. Omdat het water in de druif bevroren is wordt alleen het sapconcentraat, druivensuiker en smaakstoffen voor de wijn gebruikt. Het Oechsle gehalte zal ook bij deze wijn boven de 125° liggen.

Let op! Bovengenoemde classificatie is vooral een type-aanduiding. Wijnen die aan minimale "wijnbouw technische" eisen zullen voldoen. Dit zegt nog niets over de kwaliteit (in de zin van waardering) van een wijn. Zo is het mogelijk dat er zeer hoogwaardige Kabinett-wijnen bestaan tegenover matige Beerenauslese-wijnen.